1. Post-Quantum Cryptography (PQC) ແມ່ນຫຍັງ?

Post-Quantum Cryptography (PQC) ຫຼື ການເຂົ້າລະຫັດລັບຫຼັງຍຸກຄວານຕໍາ ໝາຍເຖິງຊຸດຂອງ ອັລກໍຣິທຶມ (Algorithms) ການເຂົ້າລະຫັດລັບ ໃໝ່ ທີ່ຖືກອອກແບບມາ ເພື່ອໃຫ້ສາມາດ ຕ້ານທານການໂຈມຕີ ຈາກ ຄອມພິວເຕີຄວານຕໍາ (Quantum Computers) ທີ່ມີປະສິດທິພາບສູງ ໃນອະນາຄົດ.

ໃນປັດຈຸບັນ, ລະບົບການເຂົ້າລະຫັດລັບແບບສາທາລະນະ (Public-Key Cryptography) ສ່ວນໃຫຍ່ ເຊັ່ນ: RSA ແລະ ECC (Elliptic Curve Cryptography) ແມ່ນອີງໃສ່ບັນຫາທາງຄະນິດສາດ ທີ່ຄອມພິວເຕີທຳມະດາ (Classical Computers) ໃຊ້ເວລາຫຼາຍໃນການແກ້ໄຂ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຖ້າຄອມພິວເຕີຄວານຕໍາ ທີ່ມີຂະໜາດໃຫຍ່ພຽງພໍຖືກສ້າງຂຶ້ນ, ພວກມັນຈະສາມາດໃຊ້ ອັລກໍຣິທຶມຂອງ Shor ເພື່ອແກ້ໄຂບັນຫາເຫຼົ່ານີ້ໄດ້ຢ່າງວ່ອງໄວ, ເຊິ່ງຈະເຮັດໃຫ້ລະບົບເຂົ້າລະຫັດລັບໃນປັດຈຸບັນກາຍເປັນອ່ອນແອ ແລະ ຖືກເຈາະໄດ້ຢ່າງງ່າຍດາຍ.

PQC ຈຶ່ງມີເປົ້າໝາຍໃນການສ້າງມາດຕະຖານການເຂົ້າລະຫັດລັບ ທີ່ອີງໃສ່ບັນຫາທາງຄະນິດສາດຊຸດໃໝ່ ທີ່ເຊື່ອກັນວ່າ ຍັງຍາກ ຕໍ່ການແກ້ໄຂທັງໂດຍຄອມພິວເຕີ ທຳມະດາ ແລະ ຄອມພິວເຕີຄວານຕໍາ. ຕົວຢ່າງ ຂອງ PQC ແມ່ນອີງໃສ່ຄະນິດສາດ ເຊັ່ນ: Lattice-based Cryptography, Hash-based Cryptography, ແລະ Multivariate Cryptography.

2. ໃນຍຸກດິຈິຕອນ ມີຄວາມສຳຄັນແນວໃດ?

PQC ມີຄວາມສຳຄັນຢ່າງຍິ່ງໃນຍຸກດິຈິຕອນ ເນື່ອງຈາກເຫດຜົນຫຼັກໆ ດັ່ງນີ້:

• ປົກປ້ອງຂໍ້ມູນໄລຍະຍາວ (Harvest Now, Decrypt Later): ຂໍ້ມູນທີ່ມີຄວາມລັບສູງ ເຊັ່ນ: ຄວາມລັບຂອງລັດຖະບານ, ຂໍ້ມູນການເງິນ, ຂໍ້ມູນສຸຂະພາບ ຫຼື ຊັບສິນທາງປັນຍາ, ທີ່ຖືກເຂົ້າລະຫັດໄວ້ໃນປັດຈຸບັນ ອາດຈະຖືກດັກຈັບ (Harvested) ແລະ ເກັບໄວ້. ເມື່ອຄອມພິວເຕີຄວານຕໍາມີຂຶ້ນໃນອະນາຄົດ, ຂໍ້ມູນເຫຼົ່ານັ້ນຈະຖືກຖອດລະຫັດອອກໄດ້ທັງໝົດ. PQC ຈຶ່ງຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ນຳໃຊ້ຕັ້ງແຕ່ຕອນນີ້ ເພື່ອປົກປ້ອງຂໍ້ມູນຈາກໄພຂົ່ມຂູ່ໃນອະນາຄົດ.
• ຄວາມໝັ້ນຄົງປອດໄພທາງໄຊເບີ (Cybersecurity): ໂຄງລ່າງພື້ນຖານ ທີ່ສຳຄັນ (Critical Infrastructure) ຂອງປະເທດ, ການສື່ສານທາງທະຫານ, ລະບົບການເງິນ ແລະ ເວັບໄຊ ທົ່ວໄປ ແມ່ນອີງໃສ່ລະບົບການເຂົ້າລະຫັດລັບ ເພື່ອຮັບປະກັນການຢັ້ງຢືນຕົວຕົນ (Digital Signatures) ແລະ ຄວາມລັບ ຂອງການສື່ສານ (Key Exchange). ການປ່ຽນໄປໃຊ້ PQC ເປັນສິ່ງທີ່ຫຼີກລ້ຽງບໍ່ໄດ້ ເພື່ອຮັກສາຄວາມປອດໄພ ຂອງລະບົບເຫຼົ່ານີ້.
• ມາດຕະຖານສາກົນ: ສະຖາບັນມາດຕະຖານ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ແຫ່ງຊາດ ຂອງສະຫະລັດ (NIST) ໄດ້ເລີ່ມຂະ ບວນການຄັດເລືອກ ແລະ ກຳນົດມາດຕະຖານ PQC ຢ່າງເປັນທາງການແລ້ວ. ນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ PQC ຈະກາຍ ເປັນມາດຕະຖານສາກົນ ໃນໄວໆນີ້, ເຊິ່ງທຸກອົງກອນທົ່ວໂລກ ຕ້ອງປະຕິບັດຕາມ.

3. ສຳລັບ ສປປ ລາວ ຄວນມີແຜນແນວໃດ ກັບ PQC?

ເຖິງແມ່ນວ່າ ປະເທດລາວ ອາດຈະຍັງບໍ່ໄດ້ພັດທະນາຄອມພິວເຕີຄວານຕໍາເອງ, ແຕ່ການນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີດິຈິຕອນ ແລະ ລະບົບການສື່ສານສາກົນ ກໍ່ມີຢ່າງກວ້າງຂວາງ. ການກະກຽມຮັບມືກັບ PQC ຈຶ່ງເປັນສິ່ງທີ່ສຳຄັນ.

• ການຮັບຮູ້ ແລະ ສຶກສາ:
• ສ້າງຄວາມຮັບຮູ້: ເຜີຍແຜ່ຄວາມຮູ້ ກ່ຽວກັບໄພຂົ່ມຂູ່ຈາກຄອມພິວເຕີຄວານຕໍາ ແລະ ຄວາມສຳຄັນ ຂອງ PQC ໃຫ້ແກ່ພາກລັດ, ພາກທຸລະກິດ, ແລະ ພາກການສຶກສາ;
• ພັດທະນາບຸກຄະລາກອນ: ລົງທຶນໃນການຝຶກອົບຮົມນັກວິຊາການ, ວິສະວະກອນ ແລະ ຜູ້ບໍລິຫານດ້ານໄອທີ ເພື່ອໃຫ້ມີຄວາມຮູ້ຄວາມສາມາດໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ
• ການສຳຫຼວດ ແລະ ວາງແຜນ:
• ສຳຫຼວດຊັບສິນ: ກວດກາລະບົບໄອທີ ທີ່ສຳຄັນທັງໝົດ ຂອງລັດຖະບານ ແລະ ພາກທຸລະກິດ (ເຊັ່ນ: ລະບົບທະນາຄານ, ຖານຂໍ້ມູນສຳຄັນ, ລະບົບການສື່ສານ) ເພື່ອລະບຸວ່າລະບົບໃດໃຊ້ການເຂົ້າລະຫັດແບບໃດ ແລະມີຄວາມສ່ຽງຕໍ່ການໂຈມຕີຄວານຕໍາ.
• ວາງແຜນການປ່ຽນຜ່ານ: ສ້າງແຜນຍຸດທະສາດການປ່ຽນຜ່ານໄລຍະສັ້ນ, ກາງ ແລະ ຍາວ (Migration Roadmap) ໄປສູ່ PQC ຕາມມາດຕະຖານສາກົນ ຂອງ ຄວນເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍການນຳໃຊ້ ລະບົບປະສົມປະສານ (Hybrid Schemes) (ໃຊ້ທັງການເຂົ້າລະຫັດແບບເກົ່າ ແລະ PQC ພ້ອມກັນ) ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງ.
• ການຮ່ວມມື:
• ຮ່ວມມືສາກົນ: ຕິດຕາມການພັດທະນາມາດຕະຖານ PQC ຈາກອົງກອນສາກົນ ເຊັ່ນ: NIST ແລະ ຮ່ວມມືກັບປະເທດໃນພາກພື້ນ ເພື່ອແລກປ່ຽນບົດຮຽນ ແລະ ຄວາມຮູ້.

4. PQC ກັບ Y2K ຕ່າງກັນແນວໃດ?

ເຖິງແມ່ນວ່າທັງ PQC ແລະ Y2K (Year 2000 Problem) ລ້ວນແຕ່ເປັນ ຄວາມສ່ຽງທາງເຕັກໂນໂລຊີຂະໜາດໃຫຍ່ ທີ່ຄາດເດົາໄດ້, ແຕ່ທັງສອງກໍ່ມີລັກສະນະທີ່ແຕກຕ່າງກັນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ:

ບົດສະຫຼຸບ

Post-Quantum Cryptography ບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ບັນຫາທາງເຕັກໂນໂລຊີທີ່ໄກຕົວ, ແຕ່ເປັນ ວິກິດການຄວາມປອດໄພທາງໄຊເບີ ທີ່ເລີ່ມຕົ້ນແລ້ວ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ, ການລິເລີ່ມການສຶກສາ, ການວາງແຜນ ແລະ ການຮ່ວມມື ເພື່ອປ່ຽນຜ່ານໄປສູ່ PQC ຢ່າງຮອບຄອບ ແມ່ນເປັນການຮັບປະກັນອະນາຄົດຄວາມໝັ້ນຄົງປອດໄພທາງດິຈິຕອນ ແລະ ຄວາມລັບ ຂອງຂໍ້ມູນສຳຄັນ ຂອງຊາດ ໃນຍຸກສະໄໝໃໝ່.

ເອກະສານອ້າງອີງ:

1. https://csrc.nist.gov/projects/post-quantum-cryptography
2. https://www.nist.gov/cybersecurity/what-post-quantum-cryptography